σιδηρίτης

Ανθρακικός σίδηρος, ο οποίος κρυσταλλώνεται στο τριγωνικό σύστημα. Σε αμιγή κατάσταση βρίσκεται με τη μορφή ρομβόεδρων, οπότε και ονομάζεται χαλυβίτης. Οι έδρες των ρομβοεδρικών κρυστάλλων είναι συνήθως καμπυλωτές, ο δε σχισμός, τέλειος ρομβοεδρικός. Ο σ. βρίσκεται και σε βοτρυοειδή ή σφαιροειδή συσσωματώματα, με περισσότερο ή λιγότερο ινώδη εσωτερική δομή, καθώς και με μορφή χειροπληθή ή σε χονδροκοκκώδη ή λεπτοκοκκώδη συσσωματώματα. Έχει σκληρότητα 3,5 - 4 ειδικό βάρος 3,7 - 3,9, λάμψη σαν του γυαλιού ή του μαργαριταριού και ο χρωματισμός του ποικίλλει από γκρίζο-καφέ ή κίτρινο-καφέ ως το καστανό και το καστανο-κόκκινο. Πολλές φορές όμως είναι και άσπρος. Ο χημικός τύπος του σ. είναι FeCO3. Πρόκειται για μετάλλευμα, που βρίσκεται σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα υπάρχει κυρίως στο Λαύριο, στην Κύθνο και στη Σέριφο. Δείγμα σιδηρίτη.

* * *

ο, ΝΑ, και δωρ. τ. σιδαρίτας, και θηλ. τ. σιδηρῑτις, -ίτιδος, Α

νεοελλ.

(ορυκτ.) πολύ διαδεδομένο ανθρακικό ορυκτό τού σιδήρου, που αποτελεί μετάλλευμα τού σιδήρου, αλλ. χαλυβίτης

αρχ.

1. ο κατασκευασμένος από σίδηρο

2. αυτός που διεξάγεται με σίδηρο («σιδαρίταν ἐπαινῆσαι πόλεμον», Πίνδ.)

3. είδος πολύτιμου λίθου το οποίο χρησίμευε και ως αντίδοτο στο δάγκωμα φιδιού

3. το θηλ. σιδηρῑτις

α) (με ή χωρίς την λ. λίθος) ο φυσικός μαγνήτης

β) διάφορα ποώδη και θαμνώδη φυτά, όπως το φυτό ποτήριον*. η ελξίνη, η χαμαίπιτυς*

4. φρ. «σιδηρῑτις τέχνα»

(στον Εύπ.) η τέχνη κατεργασίας τού σιδήρου, η σιδηρουργία, ή η πολεμική τέχνη.

[ΕΤΥΜΟΛ. < σίδηρος / σίδαρος + κατάλ. -ίτης (πρβλ. ἀνθρακ-ίτης)].